Uzaktan ve diğer esnek çalışma düzenlemeleri, Covid-19 pandemisinden sonra giderek daha fazla önem kazanmıştır. Uzaktan çalışma ve diğer esnek çalışma uygulamaları 2016 yılında Türk İş Kanunu’na dahil edilmesine ve 2021 yılında çıkarılan Uzaktan Çalışma Yönetmeliği’ne rağmen, bu alandaki yasal mevzuat halen sınırlıdır.
Uzaktan çalışma, çalışanların işyerinin dışında, iletişim teknolojilerini kullanarak görevlerini yerine getirdiği bir çalışma düzenini ifade etmektedir. Uzaktan çalışma ilişkisi, doğrudan bir uzaktan çalışma sözleşmesi yoluyla veya mevcut bir iş sözleşmesinin işveren ve çalışan arasında karşılıklı mutabakatla uzaktan çalışma düzenlemesine dönüştürülmesiyle kurulabilir. Bu sözleşmeler, yeni bir sözleşme olarak ya da mevcut bir sözleşmeye ek protokol şeklinde yazılı olarak düzenlenmelidir.
Uzaktan çalışma sözleşmeleri aşağıdaki unsurları içermelidir:
- İş tanımı,
- İşin nasıl yürütüleceği,
- Çalışma süresi ve yeri,
- Ücretler ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar,
- İşveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler,
- İşverenin çalışanla iletişimi ve genel ile özel çalışma koşullarına ilişkin açıklamalar.
Uzaktan çalışmanın iş hukukunun farklı alanlarındaki yansımalarının da değerlendirilmesi önemlidir. Bu itibarla, uzaktan çalışmanın iş sağlığı ve güvenliği, veri koruma ve ekipman sağlanması ile maliyet yönetimi açısından sonuçları aşağıda kısaca değerlendirilmektedir.
İş Sağlığı ve Güvenliği:
İşverenler, uzaktan çalışmaya uygun şekilde iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermeli, çalışanları riskler hakkında bilgilendirmeli ve ekipman güvenliğini denetlemelidir. Ev kazalarının önlenmesi ve ergonomik sağlık konusunda eğitim verilmesi önerilmektedir. Yükümlülükler duruma özel olarak değerlendirilmelidir.
Veri Koruma:
Uzaktan Çalışma Yönetmeliği, veri koruma yükümlülüklerine ilişkin ayrıntılı bir rehber sunmasa da, Türk Kişisel Verileri Koruma Kurumu tarafından yayımlanan rehberler dikkate alınmalıdır.
Bu bağlamda işverenler:
- Sözleşmelerde veri koruma kurallarını tanımlamalıdır.
- Sadece işveren tarafından sağlanan ekipmanların kullanılmasını sağlamalıdır.
- Siber güvenlik önlemleri uygulamalı ve veri güvenliğini izlemelidir.
Bu kapsamda özellikle Kişisel Veri Güvenliği Rehberi’ne riayet edilmesi önerilmekte olup çalışanların söz konusu yükümlülükleri kabul ettiklerini yazılı olarak beyan etmeleri gerekmektedir.
Çalışma Ekipmanları ve Masraflar:
Uzaktan çalışma sözleşmesinde aksi kararlaştırılmadıkça, işin görülmesi için gereken bilgisayar gibi ekipmanların işveren tarafından sağlanması esastır.
Bununla birlikte, Yönetmelik işverenler açısından ev ofis kurulumlarını (ofis mobilyası sağlama veya enerji faturalarını karşılama gibi) finanse etme gibi bir yükümlülük öngörmemektedir. Ancak her durumda, çalışan ve işverenin karşılayacağı masraf kalemlerinin hangileri olduğu ve geri ödemelere ilişkin hususlar sözleşmede açıkça belirtilmelidir.