Sağlık Beyanı İçeren Reklamlar
Günümüzde reklam faaliyetlerinin sosyal medya platformları aracılığıyla yürütülmesi sebebiyle Reklam Kurulu (“Kurul”) “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz”un (“Kılavuz”) yanı sıra sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan sağlık beyanı içeren reklamlara yönelik cezalar uyguladığı da görülmektedir.
Yazı serimizin ikincisinde, sosyal medya etkileyicileri aracılığıyla yapılan ve Kurul tarafından yaptırıma hükmedilen sağlık beyanı içeren reklamlar hakkında örnek kararlara yer verilmiştir. Yazı serimizin ilki olan “Reklam Kurulu Kararları Işığında Influencer Reklamları – No.1 Kılavuz’a Uygun Olmayan Instagram Paylaşımları” başlıklı yazımıza bu link üzerinden ulaşabilirsiniz.
1- 2022/2868 Sayılı “Mehmet Sert” Kararı
Sosyal medya etkileyicisine ait Youtube kanalında yayınlanan videolarda, incelemeye konu ürünlerin çocukların günlük C vitamini ihtiyaçlarını karşıladığı ve bağışıklıklarını desteklediği belirtilmiştir.
Kurul tarafından yapılan incelemeler sonucunda; bahse konu videoda ilgili ürünlerin bağışıklığı desteklediği iddia edilerek, bilimsel olarak ispata muhtaç ifadelerle mevzuatta izin verilen sınırın dışına çıkan tüketicileri yanıltıcı sağlık beyanlarına yer verildiği, bu minvalde bir ürüne ilişkin olarak herhangi bir sağlık beyanında bulunulabilmesi için ilgili idari otoriteden izin alınması gerektiği değerlendirilmiş olup; sosyal medya etkileyicisi hakkında anılan reklamları durdurma cezası verilmiştir.
2- 2022/1755 Sayılı “Ceyda Düvenci” Kararı
Sosyal medya etkileyicisine ait Instagram sayfasında yer verilen paylaşımlarda, yaşlanma karşıtı ve cilde faydalı olduğu vurgulanan ürünlerin aynı zamanda cilt enfeksiyonlarına, yara ve kızarıklıklara karşı etkili olduğu, UV ışınlarının zararlarına karşı cildi koruyarak cilt kanseri riskini azalttığı belirtilerek ilgili ürünün reklamı yapılmıştır.
Yapılan incelemeler sonucunda,
• İnceleme konusu tanıtımlarda yer alan tedaviye yönelik ve endikasyon belirten ifadelerin ilgili mevzuatta belirtilen kozmetik ürün tanımını aşan ve yanıltıcı nitelikte değerlendirildiği
• Ayrıca şayet anılan ürün söz konusu reklamlarda belirtilen iddiaları kanıtlayabilir nitelikte ise, bu durumda “kozmetik ürün” kapsamında değil, “beşeri tıbbi ürün” veya “ilaç” kapsamında ruhsatlandırılması gerektiği, “beşeri tıbbi ürün” veya “ilaç” kapsamında değerlendirilmesi gereken ürünlerin reklamının yapılmasının ise mevzuata uygun olmadığı,
• Ayrıca söz konusu tanıtımlarda yer alan; "%100 Doğal", "Vegan Kullanıma Uygun", "%100 Bitki Temelli" ifadelerinin doğruluğunun sunulan bilimsel test/raporlar ve diğer belgeler ile kanıtlanamadığı dolayısıyla gerçeği yansıtmadığı değerlendirilmiştir.
Bu kapsamda, sosyal medya etkileyicisi hakkında anılan reklamları durdurma cezası verilmesine karar verilmiştir.
3- 2021/1056 “Özlem Altınok Öz” Kararı
Sosyal medya etkileyicisine ait Instagram sayfasında yayınlanan tanıtımda, incelemeye konu ürünü doktor tavsiyesi ile kullanmaya başlandığı, büyük kapsüller mide sorununa yol açtığı ancak tanıtımı yapılan ürünün midede homojen olarak çözülmesi nedeniyle bu ürünü kullanmaya devam edildiği belirtilmiştir.
Yapılan incelemeler sonucunda;
• Belirtilen ifadelerin birer sağlık beyanı olduğu,
• Bu beyanlarla ürünün diğer formlardaki balık yağlarının yol açtığı sindirim sorunlarını giderdiği şeklinde yanıltıcı bir izlenim oluşturularak anılan ürünün sanki bir ilaç veya beşeri tıbbi ürün gibi tanıtıldığı,
• Mevzuatta kullanımına izin verilen sağlık beyanları arasında yukarıda belirtilen ifadelerin bulunmadığı, kaldı ki kullanımına izin verilen sağlık beyanları ile ürünün kendisine atıf yapılamayacağı, dolayısıyla o dönem yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre takviye edici gıdalar için bu tür sağlık beyanlarının kullanılmasının kesinlikle yasak olduğu,
• Bir ürüne ilişkin olarak herhangi bir sağlık beyanında bulunulabilmesi için ilgili idari otoriteden izin alınması gerektiği, kullanılan bu beyanlar için ilgili otoriteden izin de alınmadığından söz konusu beyanların doğruluğunun bilimsel olarak ispat edilmiş sayılamayacağı, sonuç olarak doğruluğu bilimsel olarak ispat edilmemiş bu beyanlarla tüketicilerin aldatılıp yanıltıldığı değerlendirilmiştir.
Değerlendirme sonucunda, sosyal medya etkileyicisi hakkında anılan reklamları durdurma cezası verilmiştir.
Yukarıda yer verilen Kurul kararlarından da anlaşılacağı üzere, sosyal medya platformları üzerinden yapılan reklam paylaşımları hakkında, sağlık beyanı içeren reklam ifadelerinin bulunması ya da takviye edici gıdalar hakkında bilimsel olarak tespit edilmemiş beyanların kullanılması gibi durumlarda idari yaptırım uygulandığı görülmektedir. Bu ceza ile karşı karşıya kalmamak adına ilgili mevzuata uygun içerikler üretilmesine dikkat edilmesi gerekmektedir.
Kararların detayına bu link üzerinden ulaşabilirsiniz.