“Türkiye Çevre Etiket Sistemi” (“TÇES”), 2018’den bu yana ürün ve hizmetlerin çevresel performanslarına ilişkin güvenilir bilgi sağlayan, gönüllülük esasına dayalı, katılımcı ve piyasa temelli bir araçtır. Amacı; tüketicilere çevre dostu ürün seçebilme şansı sunmak, çevre dostu ve sürdürülebilir üretimi teşvik etmek, yeşil aklamayı sağlamak ve ürün çeşitliliğini arttırmaktır. Çevre etiketi, belirli kategorilerde çevresel olarak tercih edilebilirliği kanıtlanmış ürün veya hizmetlere verilen bir işarettir. 19 Eylül 2024 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi’nde gerçekleşen toplantıda “Türkiye Çevre Etiket Sisteminin Yaygınlaştırılması Projesi” kapsamında önemli konular ele alınmış olup sizler için derlediğimiz bu yazıda ilgili başlıkları aşağıda bulabilirsiniz:
- Sürdürülebilir kalkınma amaçlarına uygun olarak Türkiye, TÇES’i geliştirerek ve yaygınlaştırarak, 2030 yılına kadar atık oluşumunu önleme, yeniden kullanma ve geri dönüşüme ilişkin etkili adımla atmayı hedeflemektedir.
- Eko-etiket uygulamaları, 199 ülkeyi kapsayan 25 sektörde hayata geçirilmektedir. Avrupa Birliği’nde, eko-etiket kapsamında 2024 yılında 2743 lisans verilmiş ve bu uygulamalar sayesinde işletmeler, vatandaşlar ve perakendeciler arasında yeşil ürünlere yönelik artan bir ilgi gözlemlenmiştir. AB tarafından verilen lisanslar 24 farklı ürün/hizmet grubunu kapsamakta olup, söz konusu lisanslar en fazla turistik konaklama hizmetleri alanında faaliyet gösteren firmalara verilmiştir.
En önemli TÇES hedeflerinden bir tanesi de Avrupa Birliği’ne uyum sağlamaktır. Bu doğrultuda, etiket sisteminin güvenilirliği ve markalaşması büyük önem arz etmektedir. Uyum projesi kapsamında, ulusal bir yapı korunarak AB projeleri ile paralel bir yaklaşım benimsenmektedir. AB Komisyonu, TÇES’i ulusal düzeyde incelemekte ve buna ilişkin çeşitli kriterler belirlemektedir.
- Türkiye, TÇES projesiyle uluslararası platformda tanınırlığını arttırmak amacıyla, 60 ülkeden 39 üyesi bulunan Global Ecolabelling Network (“GEN”) ağına üye olmuştur. Bu üyelik sayesinde markalaşma sağlanacak, ülkeler arası bilgi alışverişi ile sistemin gelişimi desteklenecektir.
- Türkiye’de şu anda tekstil, seramik, elde bulaşık yıkama deterjanı, temizlik kağıdı, sert yüzey temizleyiciler ve kişisel bakım/kozmetik olmak üzere 6 ürün grubunda, 15 firmaya ait 572 ürüne “Çevre Etiketi Belgesi” verilmiştir.
- TÇES’in kısa ve orta vadeli hedefleri arasında, çevre etiketi konusunda tüketici bilincinin arttırılması, yeşil kamu alımlarının hayata geçirilmesi ve eko-etiket alanında uzmanlaşmış diğer ülke sistemleri ile işbirliğinin hızlandırılması yer almaktadır.
“Türkiye Çevre Etiket Sisteminin Yaygınlaştırılması Projesi” kapsamında; teknik değerlendirme raporlarının hazırlanması, teknik inceleme komisyonu ile koordinasyon sağlanarak taslak çevre etiketi kriterlerinin ve paydaş görüşlerine açılması planlanmaktadır. . Ayrıca, örnek uygulamaları değerlendirmek amacıyla, proje kapsamındaki ürünlerden birini veya birkaçını üreten bir tesise teknik inceleme ziyareti yapılması hedeflenmektedir. Projenin dayanağı 19 Ekim 2018 tarihli Çevre Etiketi Yönetmeliği olup amacı, çevresel etkileri azaltılmış ürün ve hizmetleri teşvik eden gönüllülük esaslı bir sistem oluşturmaktır.
TÇES’in yaygınlaştırılması, çevresel etkilerin azaltılması yönünde önemli bir adım olup, başvuruda bulunacak şirketlerin gerekli yasal ve teknik uyum süreçlerinde rehberlik alması, süreçlerin etkin bir şekilde yönetilmesine katkı sağlayacaktır.