01.04.2022 tarihli ve 31796 sayılı Resmi Gazete’de Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Kat Mülkiyeti Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) yayımlandı ve tüm hükümleri 01.10.2022 tarihi itibariyle yürürlüğe girdi.
Bu Kanun ile 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“TKHK”)’da mesafeli sözleşmeler, sigorta ve yan finansal ürün ve hizmetler, taksitle satış sözleşmeleri, cayma hakkı, yenilenmiş ürünler, aracı hizmet sağlayıcıların sorumlulukları, tüketici uyuşmazlıkları ve idari yaptırımlar gibi hususlarda önemli birtakım değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişikliklerin bir kısmı Kanun’un Resmi Gazete’de yayımlandığı tarih olan 01.04.2022 tarihinde, önemli bir kısmı ise 01.10.2022 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu değişiklikler başlıca aşağıdaki gibidir:
• Mesafeli Sözleşmeler
Kanun’un gerekçesinde de belirtildiği üzere mesafeli sözleşmelerin büyük bir kısmının e-ticaret platformu olarak faaliyet gösteren aracı hizmet sağlayıcıları aracılığıyla gerçekleştiği hususu dikkate alınarak bunların aracılık ettikleri mesafeli sözleşmelerden dolayı satıcı/aracı hizmet sağlayıcıların tüketicilere karşı sorumlulukları düzenlenmiş ve bazı ek yükümlülükler getirilmiştir.
Kanun ile aracı hizmet sağlayıcıların sorumluluğunun kapsamı detaylı olarak düzenlenmiş ve ek birtakım yeni yükümlülükler getirilmiştir. Oluşturdukları sistem ile satıcı veya sağlayıcı adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden aracı hizmet sağlayıcılar, aracılık ettikleri mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak; tüketiciye ön bilgilendirmenin yapılmasından, teyidinden ve ispatından satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olacaktır.
Bununla birlikte veri girişinin satıcı veya sağlayıcı tarafından yapıldığı durumlar hariç olmak üzere, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği (“Yönetmelik”) ile belirlenen ön bilgilendirmede bulunması zorunlu hususlardaki eksikliklerden; mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak tüketicilerin satıcı veya sağlayıcılar ile yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtların tutulmasından ve istenilmesi halinde bu bilgilerin ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile tüketicilere verilmesinden; satıcı veya sağlayıcı ile yaptıkları aracılık hizmetine ilişkin sözleşmeye aykırı uygulamaları nedeniyle satıcı ve sağlayıcıların mesafeli sözleşmeleri düzenleyen TKHK madde 48’deki hükümlere aykırı davranmasına sebep oldukları her bir işlemden; satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil edilmesi halinde, mal veya hizmetin tüketiciye teslim veya ifası sonrası bedelin satıcıya veya sağlayıcıya aktarıldığı durumlar ile malın veya hizmetin ayıplı olmasından doğan hakların kullanımı hariç olmak üzere teslim veya ifa ile cayma hakkına ilişkin yükümlülüklerden satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olacaktır.
Bunların yanı sıra satıcı veya sağlayıcı onayı olmaksızın düzenledikleri kampanyalı, promosyonlu veya indirimli satışlarda, sözleşmenin hiç ya da gereği gibi ifa edilmemesinden; ön bilgilendirmede yer alan hususlar ile reklamlarında yer alan bilgilerin uyumlu olmasından ve ispatından da sorumludur.
Bu yükümlülüklere ek olarak; aracı hizmet sağlayıcılar, oluşturdukları sistem aracılığıyla kurulan mesafeli sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülüklerin kullanım süresi boyunca tüketicilerin Yönetmelik ile belirlenen hususlara ilişkin talep ve bildirimlerini iletebilmelerine ve bunları takip edebilmelerine elverişli bir sistem kurmak ve bu sistemi kesintisiz olarak açık tutmakla yükümlüdür.
Aracı hizmet sağlayıcının yukarıdaki yükümlülüklere aykırı hareket etmesi durumunda, aykırılığı tespit edilen her bir işlem veya sözleşme için idari para cezası düzenlenmiştir.
Öte yandan TKHK madde 48’de mal satışlarına ilişkin sözleşmelerde malın teslimi için 30 (otuz) günlük süre belirlenmiştir. Ancak yapılan değişiklikler ile tüketicinin isteği veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin mesafeli sözleşmeler 30 günlük süreden hariç tutulmuştur.
TKHK’daki değişikliklerle paralel olarak 23.08.2022 tarihli Resmi Gazete’de ilan edilen Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikler de 01.10.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yönetmelikte yapılan değişikliklere buradan ulaşabilirsiniz.
• Yenilenmiş Ürünler
Elektronik ürünlerde meydana gelen hızlı değişim ve dönüşüm karşısında sürdürülebilir ve etkin bir kaynak yönetimi için tasarruf odaklı bir tüketim anlayışının yerleşmesi ve ekonomik ömrü tamamlanmamış ürünlerin donanım, yazılım veya fiziki özelliklerinde iyileştirme yapılarak tekrar ekonomiye kazandırılması hedeflendiğinden bu doğrultuda TKHK’ya yenilenmiş ürünler başlıklı yeni bir madde eklenmiştir. Kanun ile yenilenmiş ürünler; donanım, yazılım veya fiziki özelliklerinde iyileştirme yapılarak tekrar satışa sunulan kullanılmış mallar olarak tanımlanmış. Bu ürünlerin tüketiciye teslim tarihinden itibaren asgari 1 (bir) yıl garanti verilmesi zorunluluğu getirilmiş ve ayrıca özelliği nedeniyle bazı malların garanti şartlarının kilometre, saat ve adet gibi başka bir ölçü birimi ile belirlenebilmesine ilişkin Ticaret Bakanlığına yetki verilmiş.
Bunlara ek olarak; özellikle kullanılmış cep telefonu, bilgisayar ve tablet gibi Yönetmelik ile belirlenecek ürünlerde tüketicilerin güvenli alışveriş yapmalarını sağlamak amacıyla bu tür ürünlerin, yenilenmiş ürün olarak satılabilmeleri için Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilen merkezlerde yenilenmiş olmaları şartı getirilmiştir. Bu doğrultuda yenileme merkezlerinin Ticaret Bakanlığından yetki belgesi almaları zorunlu hale gelmiştir.
Yenileme yetki belgesi gerektiren ürünlerle ilgili olarak yetki belgesi olmaksızın yenileme faaliyetinde bulunanlara idari para cezası uygulanacağı ve yenilenmiş ürün satışında tespit edilen aykırılık ve eksikliklerle ilgili olarak da ayrıca her bir işlem için idari para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.
• Sigorta ve Yan Finansal Ürün ve Hizmetler
TKHK’da yapılan değişiklikler ile birlikte, tüketici ve konut kredilerinde tüketicilere ihtiyaç duymadıkları sigorta ve diğer yan ürün ve hizmetlerin kredi kullanım şartı olarak sunulmasının sınırlanması, kredili mevduat hesabı, kredi kartı gibi belirsiz süreli tüketici kredilerinde faiz oranında tüketici lehine değişikliklerin derhal uygulanabilmesi, tüketici kredilerinde kredi borcunun tamamının erken ödenmesi halinde bildirim aranmaksızın cayma hükümlerinin uygulanarak tüketicilerin ödedikleri ücret ve masrafların iadesi ile kredi nedeniyle katlandıkları maliyetin azaltılması hedeflenmiştir.
Bu doğrultuda kredi veren ve konut finansmanı kuruluşu tarafından kredi bağlantılı sigorta yaptırılmasını içeren bir sözleşmenin tüketiciye sunulabilmesi için aynı zamanda sigortasız kredi seçeneğinin de tüketiciye teklif edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Buna ek olarak tüketicinin istediği sigorta şirketinden sağladığı teminatın kredi veren ve konut finansmanı kuruluşu tarafından kabul edilmesi zorunlu hale gelmiştir. Böylece yeni düzenleme ile birlikte tüketiciyi koruyucu bir sınırlama getirilmiştir.
TKHK’daki değişikliklerle paralel olarak 23.09.2022 tarihli Resmi Gazete’de ilan edilen Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikler de 01.10.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yönetmelikte yapılan değişikliklere buradan ulaşabilirsiniz.
• Taksitle Satış Sözleşmeleri
TKHK’da yer alan eski düzenlemeye göre; tüketicilerle yapılan taksitle satış sözleşmelerinde tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda, eğer satıcı kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, tüketici kalan borcun en az onda birini oluşturan ve birbirini izleyen en az iki taksiti ödemediğinde, satıcı bu hakkını kullanabilmekteydi. Ancak Kanun ile taksitle satış sözleşmelerinde temerrüt durumunda kalan borcun tümünün muaccel kılınmasına ilişkin koşulların tüketici lehine olacak şekilde değiştirilmesi hedeflenmiş ve bu doğrultuda TKHK’da yapılan değişiklikle birlikte kalan borcun en az onda biri ifadesi “sözleşmede yer alan borcun en az onda biri” ile değiştirilmiştir. Böylece taksitle satış sözleşmelerinde tüketicinin kalan borcunun tümünün ifasının talep edilmesi için diğer şartların yanı sıra kalan borç yerine sözleşmede yer alan bedelin dikkate alınmasına yönelik tüketici lehine bir düzenleme yapılmıştır.
• Cayma Hakkı
TKHK’a göre, tüketiciler herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin kredi sözleşmesinden 14 (on dört) gün içinde cayma hakkına sahiptir. Kanun ile birlikte, cayma süresi içerisinde kredi borcunun tamamını erken ödeyen tüketicilerin cayma hakkını kullandıkları kabul edilmiş ve böylece 14 (on dört) günlük cayma süresi içerisinde borcum tamamını geri ödeyen tüketicinin cayma hakkını kullanmış sayılması için cayma süresi içinde kredi verene bildirimde bulunma zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır.
• Tüketici Uyuşmazlıkları
Kanun ile TKHK’da yapılan değişiklikte tüketici uyuşmazlıklarının adil, hızlı, basit ve en düşük kaynakla çözümü için kolay ulaşılabilir yargı dışı karar merci olarak kurulan tüketici hakem heyetlerinde etkinlik ve verimliliği artıracak ve daha fazla tüketici işlemini kapsayacak düzenlemelerin yapılması hedeflenmiştir. Değişiklikten önce, 2022 yılı için 15.430 Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici hakem heyetleri görevli iken; yapılan değişiklik ile bu parasal değer 30.000 Türk Lirasına yükseltilmiştir. Böylece daha fazla sayıda uyuşmazlığın hızlı, basit ve olabilecek en az masrafla çözüme bağlanması sağlanmıştır.
Buna ek olarak; Kanun ile birlikte tüketici hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde tüketicilerin herhangi bir hak kaybına uğramaması sebebiyle başvuruların ilçe kaymakamlığına yapılabilmesi imkanı getirilmiştir. Kaymakamlığa yapılan başvuru sonrasında kaymakamlıklar başvuruyu yetkili tüketici hakem heyetine ileteceklerdir.
• İdari Yaptırımlar
TKHK’daki ceza hükümleri başlıklı maddede yapılan değişiklikler ile, mevzuata aykırılık halleri için öngörülen bazı idari para cezaları, fiilin ağırlığı, failin kusuru ve ekonomik durumu dikkate alınarak ve orantılılık, ölçülülük ve caydırıcılık ilkeleri gözetilerek yeniden düzenlenmiştir.
• Reklam Kurulu’na İnternet Erişimini Engelleme Yetkisi Verilmiştir
Mevzuata aykırılık teşkil eden fiillerin uydu üzerinden yapılan yayınlar aracılığıyla gerçekleştirilmesi durumunda Reklam Kurulu doğrudan erişimin engellenmesine yönelik karar alabilecektir. Böylece idari yaptırım kararı verilmesi sürecinin kısaltılması, idarenin işlemleri hızlı ve etkin bir şekilde yürütmesi sağlanmıştır.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Kat Mülkiyeti Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a bu link üzerinden ulaşabilirsiniz: