Son yıllarda, sosyal medya kullanımının hızla yaygınlaşması ile reklam faaliyetleri “Instagram”, “Facebook”, “YouTube” gibi sosyal medya platformları aracılığıyla da yürütülmeye başlanmıştır. Bu reklamlar doğrudan ilgili markaların resmi hesaplarından yayınlanabileceği gibi sosyal medya etkileyicileri ile işbirliği yapılarak, bu kişilerin hesaplarından da yayınlanabilmektedir. Bunun sonucu olarak, günümüzde Reklam Kurulu (“Kurul”) kararlarında sosyal medya etkileyicilerine ve bu kişilerle işbirliği yapan reklam verenlere cezai işlem uygulandığı gözlemlenmektedir.
Aşağıda sosyal medya etkileyicileri aracılığıyla yapılan ve Kurul tarafından yaptırıma hükmedilen reklamlar hakkında örnek kararlara yer verilmiştir.
1. 2021/1327 Sayılı Karar; Influencer’a ait YouTube hesabında yayınlanan video hk.
14.12.2021 tarihi itibariyle 9,45 milyon takipçisi bulunan bir sosyal medya etkileyicisine ait YouTube hesabında, takipçileri etkilemek ve yönlendirmek amacıyla yayınlanan makarna fiyatlarını ve lezzetlerinin karşılaştırıldığı bir video yayınlanmıştır.
Kurul tarafından, "2 TL Makarna vs. 2000 TL Makarna" başlıklıvideoda herhangi bir reklam ibaresi bulunmadığı, gidilen mekanların dışarıdan görüntüsüne, harita bilgisine, menü görseline, tadımı yapılan makarnalarla ilgili övücü ifadelere yer verildiği, videonun açıklama kısmında da mekanların ismi ve sosyal medya hesabına yer vermek suretiyle tüketicilerin söz konusu mekanlara yönlendirilerek örtülü reklamının yapıldığı değerlendirilmiş olup, işbu videonun Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a aykırılık yarattığı tespit edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, sosyal medya etkileyicisi hakkında anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.
2. 2021/4639 Sayılı Karar; Instagram üzerinden yapılan reklam ve tanıtımlar hk.
Bir sosyal medya etkileyicisi tarafından Instagram sosyal medya hesabından, öksürüğü geçmeyen çocuk için, doktorun 10-15 günde geçeceğini söylediği ve verdiği ilacı kullanmak istemeyen çocuğa, firmanın 5’li karışımı kullandırılarak 4. veya 5.günde öksürüğünün kesildiği ifadelerine yer verilen paylaşım yapılmıştır.
Kurul tarafından, bir tıp doktoru tarafından teşhisi konulmuş bir hastalığı önlemeye yönelik olarak verilen bir ilacın ve/veya tıbbi beşeri ürünün yerine firmaya ait bir karışımın kullanılmasının teşvik ve tavsiye edilmesinin kamu
sağlığını bozucu nitelikte olduğu, öte yandan paylaşım içinde yer alan “…öksürük kesildi…” şeklindeki beyanın bir sağlık beyanı olduğu, bu tür beyanlarla gıda niteliğinde olan söz konusu ürünün sanki ilaç veya beşeri tıbbi ürün gibi tanıtıldığı, yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre bu tür sağlık beyanlarının kullanılmasının kesinlikle yasak olduğu, bir ürüne ilişkin olarak herhangi bir sağlık beyanında bulunabilmesi için ilgili idari otoriteden izin alınması gerektiği ancak işbu reklamda kullanılan beyanlar için izin alınmadığından söz konusu beyanların doğruluğunun bilimsel olarak ispat edilmiş sayılamayacağından gerçeği yansıtmadığı ve dolayısıyla doğruluğu bilimsel olarak ispat edilmemiş bu beyanlarla tüketicinin aldatılıp yanıltıldığı değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda firma hakkında 114.326,00 TL idari para cezası ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.
3. 2021/2411 Sayılı Karar; Influencer’a ait Instagram hesabında yer alan tanıtımlar hk.
Ünlü bir oyuncu tarafından Instagram sosyal medya hesabından yapılan paylaşımlarda, çeşitli markaların ürünlerinin tanıtımı yapılarak, paylaşımlarda markaların isimlerine ve sosyal medya hesaplarının etiketlerine yer verilmiştir.
Kurul tarafından, inceleme konusu tanıtımlar vasıtasıyla söz konusu markaların ürünlerinin tanıtımının yapıldığı, sosyal medya hesaplarına yönlendirildiği, ancak herhangi bir reklam ibaresi bulunmadan şahsın takipçilerini anılan markalara yönlendirme yapılmak suretiyle markaların örtülü reklamının yapıldığı değerlendirilmiş olup, işbu paylaşımların Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a aykırılık yarattığı tespit edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, oyuncu hakkında anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir.
Yukarıdaki Kurul kararlarından da anlaşılacağı üzere, sosyal medya platformları aracılığıyla yapılan reklamlar hakkında, örtülü reklam yasağına aykırılık teşkil eden, tüketicileri aldatıcı nitelikteki ve gerekli izinlerin alınmadığı reklamları durdurma ve idari para cezalarına hükmedilmiştir. Bu cezalar doğrudan sosyal medya etkileyicileri hakkında uygulanabileceği gibi reklamı yapılan ürünün reklam vereni hakkında da uygulanabileceği görülmektedir. Nitekim günümüzde, sosyal medya etkileyicileri aracılığıyla çeşitli platformlarda yayınlanan reklamların, Kurul kararlarına konu olduğu gözlemlenmektedir.
Kararların detayına bu linkten ulaşabilirsiniz.