15 Haziran 2022 Çarşamba günü 31867 sayılı Resmi gazete ile 7410 Sayılı “Çevre Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yayınlanmış olup kanunun 15. Maddesi hariç diğer tüm maddeleri yayımı ile yürürlüğe girmiştir.
Kanun değişikliği kapsamında İmar Kanunu, Tarım kanunu, Kooperatifler kanunu gibi birçok kanunda değişiklikler yapılmış olmakla birlikte denizcilik sektörünü çok yakından ilgilendiren cezai yaptırımlar getirilmiştir. Kanun derhal yürürlüğe girmiş olmakla donatan, işleten ve tersanelerin cezai yaptırımla karşılaşmamak adına ilgili değişiklikleri ivedilikle uygulamaya geçirmeleri hayati önem arz etmektedir.
Çevre Kanununun İdari Nitelikli cezaları düzenleyen 20. Maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinin (4) numaralı alt bendi ile gemi tonajında kademeli bir geçiş uygulanmış ancak atık konusu eski metinden daha geniş yorumlanacak şekilde yazılmıştır.
Değişiklik içeren ilgili metin şu şekildedir.
4) Katı atık bırakan veya evsel atıksu deşarjı yapan On sekiz (dâhil) grostona kadar olan tanker, gemi ve diğer deniz araçlarından kaynaklı evsel atıksuların, deterjanlı su, köpük, egzoz gazı yıkama sistemi suları vb. yıkama sularının veya katı atıkların denize boşaltılması durumunda 5.000 Türk lirası, on sekiz ilâ elli (dâhil) groston arasında olanlara 10.000 Türk lirası, elli ilâ yüz (dâhil) groston arasında olanlara 20.000 Türk lirası, yüz ilâ yüz elli (dâhil) groston arasında olanlara 30.000 Türk lirası idari para cezası uygulanır. Yüz elli groston ilâ bin (dahil) grostona kadar olanlar için groston başına 100 Türk lirası, bin ilâ beşbin (dahil) groston arasında olanlara bu miktar ve ilave her groston başına 20 Türk lirası, beşbin grostondan fazla olanlara ise yukarıdaki miktarlar ve ilave her groston başına 10 Türk lirası,
< 18 Grostona kadar olan gemiler için ceza 5.000-TL
18-50 Groston gemiler için 10.000-TL
50-100 Groston gemiler için 20.000-TL
100-150 Groston gemiler için 30.000-TL
150 - 1000 Groston gemiler için Groston başına 100-TL
1000 - 5000 Groston gemiler için Groston başına ilave 20-TL
5000 > Groston gemiler için Groston başına ilave 10TL
İlgili maddeye ayrıca “ğğ” ve “hh” fıkraları eklenmiştir. Bu fıkralardan “ğğ” ile liman, tersane vb kyı tesisleri için bildirim yükümlülüğü getirilmiştir.
Şöyle ki; liman ve tersaneler kendi yönetim sahalarında meydana gelen kirlilikleri bildirmez ise 25.000-TL, atıkların toplanmaması ya da bunun için gerekli tedbirleri almaması halinde 25.000 ile 100.000-TL arasında para cezası ile karışılacaklardır. Ancak bu yaptırımlar balıkçı barınakları için 1/3 oranında uygulanacaktır.
ğğ) Liman, tersane, gemi bakım-onarım, gemi söküm, yat limanı gibi kıyı tesisi yönetimlerinin; bu Kanun ve bu Kanun uyarınca çıkarılan yönetmeliklere aykırı olarak, kendi yönetim sahaları içerisinde meydana gelen kirliliği yetkili mercilere bildirmemesi halinde kıyı tesis yönetimlerine 25.000 Türk lirası; deniz çöpleri, atıklar ve atıksuların toplanması ve yönetimine ilişkin gerekli tedbirleri almaması halinde bu yönetimlere 25.000 Türk lirasından 100.000 Türk lirasına kadar idari para cezası uygulanır. Bu bentte yer alan idari para cezaları, balıkçı barınaklarına üçte bir oranında uygulanır.
Maddeye eklenen “hh” bendi ise daha çok uluslararası sözleşmeler kapsamında getirilen yükümlülüğün yansıtılması şeklindedir. Bilindiği üzere uluslararası taşımacılıkta kükürt dioksit salınımını kısıtlamak ve küresel bir kota belirlemek amacıyla Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından kabul edilen regülasyonlar 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Buna göre deniz yakıtlarında izin verilen kükürt gazı miktarını devamlı olarak azaltmaktadır. İlgili kısıtlamalara ek olarak Örgüt, daha sıkı denetime tabi alanlar kurmuş; bu alanlara Emisyon Kontrol Alanları (ECA) adı verilmiş ve % 0,10 kükürt oranı zorunluluğu getirilmiştir. 1 Ocak 2020 itibariyle Emisyon Kontrol Alanı Haricinde izin verilen Kükürt oranı %0.50 m/m ‘dir
“hh) Taraf olunan uluslararası sözleşmelerde ve ilgili yönetmeliklerde belirlenen kükürt oranından daha fazla kükürt içeren akaryakıtı denizcilik yakıtı olarak kullanan gemi ve diğer deniz vasıtalarından bin (dâhil) grostona kadar olanlar için groston başına 200 Türk lirası, bin ilâ beşbin (dâhil) groston arasında olanlara bu miktar ve ilave her groston başına 25 Türk lirası, beşbin grostondan fazla olanlara ise, yukarıdaki miktarlar ve ilave her groston başına 5 Türk lirası idari para cezası verilir.
Görüldüğü üzere kükürt oranına uymayan gemiler için,
0-1000 GT : Groston başına 200,00TL
1000-5000 GT : Groston Başına ilave 25,00TL
5000 > GT : Grostan başına ilaveye ek 5,00TL
IMO uluslararası düzenlemelere aykırılık halinde bunun ne şekilde cezalandırılacağını konvansiyona taraf devletlere bırakmakla bu ek düzenleme ile 2020 den beri mevcut boşluk doldurulmuştur.
Diğer yandan “Ek Fıkra” ile cezalar 2021 yılında Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edilen Marmara denizi ve boğazlar bölgesinde 2 kat arttırılmıştır.
“Bu maddede öngörülen cezalar Özel Çevre Koruma Bölgelerinde iki kat olarak uygulanır.”